Kolhapur – छत्रपती राजर्षी शाहू महाराज : एक जाणता राजा 

ग.दि.माडगूळकर

(महाराजांचा नातू)

Kolhapur –  गदिमांच्या चित्रपट कारकिर्दीची सुरवात कोल्हापूर पासून झाली,गदिमांच्या पत्नी विद्याताई kolhapur कोल्हापूरच्या!.

Kolhapur – कोल्हापूर म्हंटले की छत्रपती शाहू महाराज भक्ती तिथल्या मातीतच रुजलेली आहे,मराठी माणसाच्या मनात छत्रपती शाहू महाराज यांच्याबद्दल अभिमान व आदर ठासून भरलेला आहे.

Kolhapur – कोल्हापूर मुक्कामी असताना गदिमांनी छत्रपती शाहू महाराज यांच्यावर अनेक कथा लिहिल्या,अनेक कथा ते रंगवून सांगत असत,अशीच एक सुंदर कथा एक जाणत्या राजाची 

बडोद्याचे महाराज श्रीमंत सयाजीराव गायकवाड यांची नात शाहू महाराजांच्या मुलाला दिलेली. त्यांचा मुक्काम एकवार Kolhapur – कोल्हापुरी आला. ते शहरातल्या राजवाड्यात उतरले.

खुद्द शाहू महाराजांचा निवास होता बावड्याला. नव्या राजवाड्यात.

शाहू महाराजांनी सयाजीरावांना तिकडे चहाला येण्याचे निमंत्रण केले.

‘किती वाजता?’ सयाजीराव महाराजांचा सारा कार्यक्रम वेळाने बांधलेला.

‘या की सकाळपारी.’

‘हो, पण किती वाजता?’

‘या सातच्या टायमाला, काय?’

‘जी’

दुसरे दिवशी सकाळी बडोदेकरांनी बरोबरच्या मंडळींसह नव्या राजवाड्यावर यावे असे ठरले.

सायंकाळी महाराज कुठे शिकारीला गेले. परतायला झाला उशीर. मध्यरात्र उलटून गेल्यावर ते परत आले. शिकारही साधली नव्हती. Kolhapur – शाहूराजे किंचित थकले होते. बरोबरच्या नोकरांना म्हणाले, “गड्यानो! मी काय आता वाड्यात जात नाही. पडतो पागतच.”

नाही कोण म्हणणार?

मराठ्यांचा छत्रपती त्या रात्री घोडशाळेत झोपला. गाशाची गादी आणि कोपराचं उसं. जरा डोळा लागतो न लागतो तोच चौघडा झाला. उजाडले. राजा एखाद्या लहान बाळासारखा गाढ झोपी गेला होता. त्याला जागं करण्याचे धैर्य कोणालाच झाले नाही.

सूर्य उगवला. सात वाजले. मुदपाकखान्यात धावपळ सुरू झाली. मोठे पाहुणे येणार होते. महाराजांचा पत्ता नाही. कोण कोणाला विचारणार? सनई चौघड्याने जागा झाला नाही तो राजा जागणार कशाने? घोडशाळेत झोपलेला तिथे हाक मारून कोण जागे करणार?

राजापासून दूर अंतरावर पोशाख करून सज्ज असलेली मंडळी थव्याने जमली. आपापसात हलके हलके कुजबुजू लागली.

स्वतःलाच दचका पडल्यासारखे होऊन राजा जागा झाला. अंथरूणावर उठून बसला. एका मोतद्दारालाच त्याने विचारले,

‘किती वाजलं रं ?’

‘सात वाजून गेलं महाराज.’

‘गेलं? मग वड, वड चिलीम वड.’

मोतद्दार दचकला.

‘वड की लेका. चिलीम नसली तर चुट्टा कर पानाचा. तमाखू जाळ. मिसरी कर.’

कुणीतरी भरदिशी तमाखू जाळली. मिसरी केली. पाण्याचा लोटा भरून समोर ठेवला. राजाने चूळ भरली. तोंडावरून हात फिरविला. दात घाशीत घाशीत निघाला राजवाड्याकडे.

कोट्यावधी रुपयांचा धनी, लाखांचा पोशिंदा, छत्रचामराचा अधिकारी – जळत्या तंबाखूने दात घाशीत एखाद्या सामान्य प्रजाजनासारखा निघाला. सामान्यासारखे वागणे हाच जणू त्याचा षोक.

फिरत फिरत राजा दात घासतो आहे, तो दूर अंतरावर बडोद्याच्या खास पगड्या झळकल्या.

एक नोकर धावत आला. भुईला हात लावून त्याने महाराजांना मुजरा केला आणि खबर दिली, ‘बडोदेकर सरकार आलं.’

“आलं ? मग फेटा आन की लेका माजा.”

कुठली तरी फेट्याची विस्कटलेली टोपली आणली. महाराजांच्या डोईवर ठेवली. बडोदेकरांच्या गाड्या तेवढ्यात पोहोचल्याही. राजवेष परिधान केलेले सयाजीराव महाराज खाली उतरले. Kolhapur –  शाहूराजांना पाहून त्यांनी मुजरा केला.

“या सरकार.”

शाहू महाराजांचा अवतार सयाजीरावांना आवडला नाही पण बोलणार काय? ओठाला तंबाखूची राख तशीच. दात घासणे चालूच. बडोदेकरांना उद्देशून छत्रपती म्हणाले, ‘चलावं.’

दोन नरेश निघाले. सयाजी महाराज जमिनीकडे बघून चालत होते. महाराज नेहमीच्या पेहेलवानी गतीने डुलत डुलत निघाले होते. एक उघडे पोर आडवे आले.

अजाण. तीन-चार वर्षे वयाचे. ते राजांना धडकणार एवढ्यात शाहू महाराज वाकले. ओलसर काळे बोट बाजूला ठेवून त्यांनी त्या मुलाला दोन्ही हातांनी उचलले.

‘कुट पळतासा?’ म्हणत आपल्या माखलेल्या ओठांनी त्या पोराचा त्यांनी मुका घेतला. पोर हसले. मग महाराजांनी त्याला अलगद खाली सोडले. पोर टिऱ्या हलवीत सुसाट पळाले.

आता मात्र बडोदेकर महाराजांना राहवले नाही. किळस भरल्या स्वरात त्यांनी विचारले, कोण हा मुलगा महाराज?

“नातू आमचा” महाराज हसत म्हणाले.

“नातू?” बडोदेकर थक्क झाले. त्यांच्या नातीची कूस अजून उजवली नव्हती. मग महाराजांना नातू कुठला? त्यांच्या मनातला प्रश्न Kolhapur – शाहू महाराजांनी जाणला.

ते शांतपणे म्हणाले, “अहो आपण राजे. सारी प्रजा हे आपले संतान. त्यातल्या कोणाचेही पोर हे आपले नातवंडच की.”

सयाजीराव महाराजांनी पुन्हा लवून मुजरा केला. म्हणाले “आम्ही नुसते राजे. आपण राजर्षी !”

(महाराष्ट्र शासनाने प्रसिद्ध केलेल्या राजर्षी शाहू गौरव ग्रंथात -प्रकाशन २०१६ – ग. दि. माडगूळकरांनी राजर्षी शाहू महाराजांविषयी लिहिलेली स्मरणकथा. पृष्ठ क्रमांक १०३७ – ३८)

Also Visit : https://www.postboxindia.com

Also Visit : https://www.postboxlive.com

Subscribe and be a part of the movement to make wisdom go viral :

https://www.youtube.com/channel/UCto0…

Subscribe our YouTube Channel :

https://www.youtube.com/channel/UCto0…

Postbox India Under rule 18 of the Information Technology (Intermediary Guidelines and Digital Media Ethics Code) Rules, 2021. Ministry of Information & Broadcasting,
Government of India. Postbox India is a News, Advertisement & Content Development Company.
Postbox India & Postbox live web Portal’s is Postbox India’s Leading Online Platform which is a best when it comes to Editorial, Blogs, Advertisement, News Online.
We Provide the best Authentic, Most Relevant Blogs and News for viewers who Always wants to read News Around the World.
Postbox India Services in to Media Sector, Government, Financial, Investment, Business Corporate Industry for News, Multimedia Content, National-International Advertising Products.

Website : https://www.postboxindia.com

Website : https://www.postboxlive.com

Facebook : https://www.facebook.com/indiapostbox

Instagram : http://www.Instagram.com/indiapostbox

LinkedIn : https://www.linkedin.com/in/postboxindia

Tumbler : https://postboxindia.tumblr.com/

Twitter : https://twitter.com/IndiaPostbox 

Telegram : t.me/postboxindia