hospital – “जाहिरातीत कबुल केल्याप्रमाणे पेशंटला सवलतीच्या दरात उपचार न देणे हॉस्पिटलला पडले चांगलेच महागात “

ऍड. रोहित एरंडे.©

सध्याचे युग हे जाहिरातीचे युग आहे. आपल्या मालाची विक्री व्हावी, आपली सेवा जास्तीत जास्त लोकांपर्यंत पोहचवावी यासाठी कंपन्या विविध क्लुप्त्या योजीत असतात. ह्याला hospital वैद्कयीय व्यवसाय देखील अपवाद नाही.

खरेतर डॉक्टरांना कुठल्याही प्रकारे स्वतःची जाहिरात करण्याची बंदी आहे, पण ह्या नियमाला hospital हॉस्पिटल्स अपवाद असावेत कारण डोळ्याच्या ऑपरेशन पासून आयव्हीएफ पर्यंत विविध जाहिराती hospital हॉस्पिटल्स करत असतात.

परंतु जाहिरातीमध्ये कबुल केल्याप्रमाणे स्वस्त दरात उपचार न देणे हे हरियाणामधील एका hospital हॉस्पिटलला चांगलेच महागात पडले

आणि राष्ट्रीय ग्राहक आयोगाने नुकत्याच दिलेल्या निकालात संबंधित hospital हॉस्पिटलला जास्त घेतलेली रक्कम परत करण्यास तर सांगितलेच, पण वर १ लाख रुपयांचा दंड देखील ठोठावला.

राष्ट्रीय ग्राहक आयोगाचा हा निकाल असल्याने तो इतर hospital हॉस्पिटल्सनी देखील त्यातून योग्य तो बोध घेणे गरजेचे आहे.

(केस : सूर्य कांत विरुद्ध ब्रह्मशक्ती संजीवन hospital हॉस्पिटल, हरियाणा रिव्हिजन अर्ज क्र. १७७६/२०१७)

  ह्या केसची थोडक्यात पार्श्वभूमी बघुयात. ही केस फिरते ती hospital हॉस्पिटल ने केलेल्या “अँजिओग्राफी-रु,१२,५००/- आणि अँजिओप्लास्टी – रु. १,२५,०००/- – एक मेडिकल स्टेन्ट सह” ह्या जाहिराती भोवती.

याचिकाकर्त्या -पेशंटला एक दिवस अचानक छातीत दुखू लागल्यामुळे सदरील hospital हॉस्पिटलमध्ये इमर्जन्सी मध्ये ऍडमिट करावे लागते. तपासणीअंती पेशंटची अँजिओप्लास्टी करावि लागते आणि एक स्टेन्ट देखील घालावा लागतो.

मात्र जाहिरातीच्या विपरीत प्रत्यक्षात जेव्हा रू.२,३०,०००/- चे बिल हातात येते, तेव्हा पेशंट-हॉस्पिटल मध्ये वाद सुरु होतात आणि ह्याची परिणीती hospital हॉस्पिटल विरुद्ध ग्राहक मंचाकडे तक्रार दाखल करण्यात होते.

पेशंटचे म्हणणे असते की जाहिरातीमध्ये नमूद केल्याप्रमाणे त्याच्याबाबतीत एकाच स्टेन्टचा वापर केल्यामुळे बिल रु.१,२५,०००/- इतकेच व्हायला हवे होते

आणि hospital हॉस्पिटलने बेकायदेशीरपणे रु. १,०५,०००/- जादा आकारले आहेत, ते परत करावेत.

अर्थातच hospital हॉस्पटिलने सर्व आरोप फेटाळताना असा बचाव घेतला कि एकतर सदरील जाहिरातीतील सवलत ही फक्त रेग्युलर पेशंटकरता असून तक्रारदार-पेशंट सारख्या इमर्जन्सी पेशंटच्या बाबतीत लागू होत नाही.

त्याचप्रमाणे जे पेशंट रु. ,१,२५,०००/- रोखीने भरतील त्यांनाच ही सुविधा मिळू शकते. उलट तक्रारदार-पेशंटच्या केसमध्ये “युकॉन-एलिट” हा उत्तम गुणवत्तेचा आणि

आयुष्यभराची खात्री असणारा स्टेन्ट वापरल्यामुळेच त्याची किंमत रु. १,२५,०००/- पेशंटकडून घेतली आहे आणि मुख्य म्हणजे पेशंटच्या पत्नीने त्यास लेखी मान्यता देखील दिली होती.

मात्र जिल्हा ग्राहक न्यायालय तक्रार मान्य करते. त्या विरुद्ध hospital हॉस्पिटलने केलेले अपील राज्य ग्राहक आयोग मंजूर करते आणि म्हणून तक्रारदार-पेशंटला, जो स्वतःच केस लढवत असतो,

ग्राहक न्यायालय साखळीतील सर्वोच्च अश्या राष्ट्रीय ग्राहक मंचाकडे दाद मागावी लागते.

सर्व बाजूंचा युक्तिवाद ऐकून आणि कागदपत्रांचा विचार करून राष्ट्रीय आयोग पेशंटचा अर्ज मान्य करते आणि हे करताना hospital हॉस्पिटलला चांगलेच खडे बोल देखील सुनावले आहेत.

आयोगाने सुरुवातीलाच हे नमूद केले की hospital हॉस्पिटलची जाहिरात अतिशय स्पष्ट आहे. तिथे कुठेही रेग्युलर पेशंट आणि इमर्जन्सी पेशंट असा भेद केलेला नाही.

तसेच “युकॉन-एलिट” हा देखील सदरील जाहिरातीमध्ये नमूद केल्याप्रमाणे अँजिओप्लास्टीसाठी वापरला एक मेडिकल स्टेन्टच आहे. त्यामुळे hospital हॉस्पिटलने मुद्दामूनच फसवी जाहिरात दिली आहे

आणि महत्वाच्या बाबी नमूद केलेल्या नाहीत. आयोगाने पुढे खेदपूर्वक असे नमूद केले की एकतर रेग्युलर पेशंट आणि इमर्जन्सी पेशंट असा भेद करणेच चुकीचे आहे आणि

अँजिओप्लस्टीचे पेशंट हे बहुतंशीवेळा हे इमर्जन्सी पेशंटच असतात, ठरवून अँजिओप्लास्टी केली असे प्रमाण खूपच कमी असते. सदरील बिलाचे अवलोकन केल्यावर असे

दिसून आले की रु. १,१२,०००/- हा स्टेन्ट चा खर्च तर रु. १,१५,०००/- हा अन्जिओप्लास्टीचा खर्च दाखवला आहे , म्हणजेच जाहिरातीप्रमाणे अन्जिओप्लास्टीचा सर्व खर्च

जर रु. १,२५,०००/- असेल, तर स्टेन्ट ची किंमत रु. १०,०००/- इतकीच असायला हवी. त्यामुळे हा सर्व प्रकार म्हणजे भोळ्याभाबड्या पेशंटची चक्क फसवणूक आणि पिळवणूक आहे.

hospital हॉस्पिटलचे असेही म्हणणे असते की पेशंटची इन्शुरन्स पॉलिसी आहे, सबब त्याला काहीच तोशीस पडणार नाही. मात्र हा युक्तिवाद खोडून काढताना आयोगाने नमूद केले की इन्शुरन्स हा

पेशंट आणि त्या कंपनीमधला एक करार असतो आणि त्याचा ह्या जाहिरातीशी काहीच संबंध नाही.