Nashik Dhol – नाशिक ढोल आणि गणपती उत्सव

Nashik Dhol – नाशिक ढोलच्या जादुई आविष्काराला प्रणाम

18/9/2021,

नाशिक ढोल आणि गणपती उत्सव – 

नाशिक ढोलचे गारुड तरुणाईच्या मनावर स्वार झाले आहे. गणेशोत्सवाची चाहूल लागली की ढोल वादनाची कला कला आत्मसात करण्यासाठी अनेक उत्साही

सरावाला हजर राहतात. त्यात मुली आणि महिलांचा भरणा अधिक असतो. नाशिक ढोल आणि त्याचा ताल कानावर ऐकला की तरुण तरुणी बेभान होऊन जातात.

कमरेला भला मोठा ढोल अडकवून ढोलच्या पानावर हातातील काठी म्हणजे टिपरुने बेभान वाजविताना तरुणाई थिरकताना दिसते.

नाशिक ढोलचे हे वेड नाशकातच नव्हे तर पुण्या मुंबईत, ठाणे, सोलापूर, कोल्हापूर, सातारा, सांगली आणि महाराष्ट्राच्या कानाकोपऱ्यात प्रसिद्ध होत आहे.

या साऱ्यात नाशिक ढोलच्या आवाजाची जादुई नजाकत आणि त्यातील तालचा वेगळापण हा खास मनात भरणारा असतो. ढोल या चर्मवाद्याच्या मूळ पर्शियन संस्कृतीत आहे.

पण त्याची नाळ शिवकालीन राजवटीपासून आपल्या मराठी मातीत भिनत चालली आहे. अलिकडच्या काळात पाच दशकात नाशिक ढोलचे साम्राज्य आहे.

पारंपारिक कलेसोबत आधुनिकतेचा चेहरासुद्धा या कलेला येत आहे. त्या ढोलच्या सोबतीला शंख, झांज, टाळ आणि भला मोठा टोल या वाद्यांचा समावेश आहे.

भला मोठा टोल हातोडा अथवा मोठ्या घनाच्या सहाय्याने जे ध्वनी वातावरणात घुमतात ते पाहून मन शहारते.

नाशिक जिल्ह्यात सुमारे तीन डझन ढोल पथक आहेत. समाजजीवनाच्या साऱ्या क्षेत्रात महिलांनी आपले कर्तृत्व गाजविण्यास यशस्वीपणे सुरुवात केली आहे.

मुली आणि महिलासुद्धा नाशिक ढोल वाजविण्यात अग्रेसर आहेत. महिला सलग दहा दहा तास ढोल वाजवू शकतात हे आता सिद्ध होत आहे.

माझी धाकटी कन्या सहेरसुद्धा नाशिक ढोल वाजविण्याचा हट्ट करु लागली आहे. याचाच अर्थ सायबरच्या जमान्यातील नव्या पिढीतील मुलींनाही नाशिक ढोलचे आकर्षण वाटू लागले.

भले मोठे वाद्य, त्याच्यात असणारा ह्रिदम ऱ्हिदम तरुणाईला झिंग आणणारा आहे.

नाशिक ढोलची कुळकथा सापडत नाही. तशा नोंदीसुद्धा आढळत नाहीत. पण मुस्लिम समाजातील अन्सार बांधवांकडून ही वादन परंपरा आल्याचे बोलले जाते.

त्या ढोल पथकाचा जन्म अन्सार कुटुंबात झाला. १९६९ च्या सुमारास साध्या अवतारात हे ढोलचे ताल वाद्य लोकांसमोर आले. नाशकात ढोल पथक उभे करण्याचे

श्रेय काजी गुलाबखान या बुजुर्ग नाशिककराकडे जाते. बडे ढोलवाले अशी त्यांची ख्याती पुढे नावारुपास आली. नाशिक ढोलमध्ये वाजविल्या जाणाऱ्या

कावडी, घोडा, धमाल, राम लखन यासारख्या वैविध्यपूर्ण ताल प्रकारांवर ठेका धरल्याशिवाय या नाशिक ढोलचा प्रवास पूर्ण होत नाही.

संगीत, कला, साहित्य याला काही विशिष्ट जात, धर्म, प्रांत नसतो. कलेचे विश्वाला सीमा नसतात. भारतीय सण आणि उत्सवात सर्व जाती धर्मांची मंडळी गुण्यागोविंदाने

बेभान होऊन समरस होत असतात. समरस या शब्दाचा वेगळा अर्थ कोणी काढता कामा नये. वादन, गायन प्रकारात हिंदुस्थानी संगीताचा मोठा समृद्ध वारसा आहे.

सुफी संगीतही भारतीय समाजात लोकप्रिय आहे. नाजूक व तरल संगीत हा समाजातील मूठभर लोकांचा प्रांत हासुद्धा एक मोठा भ्रम आहे. ताल वाद्य खासकरुन

नाशिक ढोल सारख्या पहाडी आवाजातील संगीत अवतारसुद्धा नव्या पिढीतील सर्व जाती धर्मातील युवक युवतींना झिंग आणू लागला आहे.

संगीत हा आगळावेगळा आविष्कार आहे. त्यामुळेच नाशकातील अन्सार कुटुंबातील आलेली ही नाशिक ढोलची ही संगीत कला सार्वजनिक

गणेशोत्सवात सन्मानाने आपल्या आवाजाचा आविष्कार करु लागली आहे. यापेक्षा राष्ट्रीय एकात्मतेचे मोठे उदाहरण कोणते असू शकतो.

आपण पण नाशिक ढोलचे आशिक झालो आहोत. तुम्हांला हा आशिकाना करायला काय हरकत आहे. इतकेच आपण नाशिक ढोलच्या सुरील्या आवाजासाठी म्हणू शकतो.

या माहितीसाठी लोकमतच्या एका लेखातील माहितीचा साभार वापर केला आहे. शेवटी माहितीच्या स्त्रोताचा संदर्भ देणे आवश्यक वाटते.

पुन्हा एकदा नाशिक ढोलच्या जादुई आविष्काराला प्रणाम.

समीर मणियार

Also Visit: https://www.postboxindia.com

Also Visit: https://www.postboxlive.com

Subscribe and be a part of the movement to make wisdom go viral:

https://www.youtube.com/channel/UCto0…

Subscribe our YouTube Channel:

https://www.youtube.com/channel/UCto0…

Postbox India Under rule 18 of the Information Technology (Intermediary Guidelines and Digital Media Ethics Code) Rules, 2021.

Ministry of Information & Broadcasting, Government of India. Postbox India is a News, Advertisement & Content Development Company.

Postbox India & Postbox live web Portal’s is Postbox India’s Leading Online Platform, which is a best when it comes to Editorial, Blogs, Advertisement,

News Online. We Provide the best Authentic, Most Relevant Blogs and News for viewers who Always wants to read News Around the World.

Postbox India Services into Media Sector, Government, Financial, Investment, Business Corporate Industry for News, Multimedia Content, National-International Advertising Products.

Website: https://www.postboxindia.com

Website: https://www.postboxlive.com

Facebook: https://www.facebook.com/indiapostbox

Instagram: http://www.Instagram.com/indiapostbox

LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/postboxindia

Tumbler: https://postboxindia.tumblr.com/

Twitter: https://twitter.com/IndiaPostbox

Telegram: t.me/postboxindia

Postbox India

समीर मणियार